Successieplanning met kleinkinderen (Lemon Consult)

Successie & Vermogen | 6 januari 2021

Auteur: Lemon Consult
Publicatiedatum: 17/12/2020

Heeft u kleinkinderen en wil u hen graag dat extra financieel duwtje in de rug geven? Dan kan u hen betrekken in uw successieplanning. Bovendien is het fiscaal interessant. Uw kinderen worden belast op het vermogen dat zij van u erven. Bij hun later overlijden zal dit vermogen opnieuw belast worden in hoofde van de kleinkinderen. Laat u vermogen rechtstreeks aan uw kleinkinderen na, dan wordt deze ‘dubbele belasting’ vermeden. Ontdek hier hoe u uw erfenis aan uw kleinkinderen kan laten toekomen.

Neem uw kleinkinderen op in uw testament

Zoals u wellicht al weet zijn de tarieven in de erfbelasting progressief. Een erfgenaam in rechte lijn (een ouder, kind of kleinkind) die meer erft dan € 250.000 roerend of onroerend vermogen, komt in de hoogste schijf van 27% terecht. Door uw vermogen te spreiden over een zo groot mogelijk aantal erfgenamen, worden de progressieve tarieven afgevlakt en zal er minder erfbelasting verschuldigd zijn.

Een voorbeeld: grootvader Jean heeft één zoon Marc en vier kleinkinderen. Zijn vermogen bestaat uit een beleggingsportefeuille van € 500.000 en een woning van € 400.000. Bij zijn overlijden zal Marc € 147.000 euro verschuldigd zijn aan erfbelasting.

Indien Jean een testament opstelt en zijn vermogen gelijk verdeelt onder zijn zoon Marc en zijn 4 kleinkinderen, dan zal in totaal € 51.000 euro aan erfbelasting verschuldigd zijn. Dit betekent een besparing van € 96.000.

Bij de opmaak van uw testament houdt u wel best rekening met het wettelijk minimum erfdeel waarop uw kinderen recht hebben. Uw kinderen kunnen altijd aanspraak maken op minstens de helft van uw nalatenschap (dit is hun zogenaamde “reserve”). Wordt hun reserve aangetast, dan bestaat de kans dat zij hun tekort opeisen. Over de andere helft van uw nalatenschap kan u wel volledig vrij beschikken.

Doe bij leven al een schenking aan uw kleinkinderen

U kan ook al bij leven uw kleinkinderen financieel steunen en een schenking doen.

Voor een schenking van roerend vermogen geldt in rechte lijn een vlak tarief van 3%. Voor onroerend vermogen gelden weliswaar progressieve tarieven, maar die zijn doorgaans voordeliger dan de tarieven in de erfbelasting. Lees er hier meer over.

Overweegt u een bankgift aan uw kleinkinderen? Weet dan dat dit tot een bedrag van € 12.500 steeds belastingvrij kan, zelfs al komt u binnen de 3 jaar na de schenking te overlijden. Overlijdt u binnen 3 jaar, dan zal de schenking alsnog belast worden in de erfbelasting. Maar, wie evenwel van een ouder of grootouder niet meer erft dan € 50.000, krijgt een vermindering voor kleine erfdelen. En wie niet meer erft dan € 12.500, krijgt een korting die even groot is als de erfbelasting zelf en is uiteindelijk niets verschuldigd.

Staat u zo’n bedrag liever nog niet af bij leven, dan kan u ook in uw testament bepalen dat er € 12.500 dient toe te komen aan elk kleinkind. Zij zullen dan in geen geval erfbelasting verschuldigd zijn.

Sluit een erfovereenkomst af

Sinds de hervorming van het erfrecht in 2018 is het mogelijk om een zogenaamde erfovereenkomst af te sluiten. In zo’n overeenkomst kunnen er afspraken gemaakt worden over uw latere erfenis.

Dit kan interessant zijn als u een vermogensdeel wil nalaten aan uw kleinkinderen dat de reserve van uw kinderen aantast. Als uw kinderen zich daarmee akkoord verklaren in een erfovereenkomst, dan kunnen zij later nooit meer hun deel opeisen.

Een erfovereenkomst kan ook zinvol zijn in een situatie met een ongelijk aantal kleinkinderen: bijvoorbeeld een zoon met twee kinderen en een dochter met drie kinderen. Wilt u aan elk kleinkind een gelijk bedrag nalaten, dan zal de ene familietak, in het voorbeeld die van de dochter, meer geërfd hebben dan de andere familietak. In de prakrijk ligt dit vaak gevoelig. Via een erfovereenkomst kunnen de zoon en de dochter ermee instemmen om schenkingen aan de kleinkinderen aan te rekenen op hun erfdeel. Zo wordt die ongelijkheid bij de verdeling van de nalatenschap van de grootouder rechtgezet en wordt elke familietak uiteindelijk gelijk behandeld.

En wat als u niets geregeld heeft?

Ook als u niet geregeld heeft, bijvoorbeeld bij een onverwacht overlijden, bestaan er mogelijkheden om uw vermogen bij de kleinkinderen te laten toekomen. Dit zal echter afhankelijk zijn van de wil van hun ouder.

Verwerping

Komt u te overlijden, dan kunnen uw kinderen de erfenis verwerpen in het voordeel van hun kinderen, uw kleinkinderen.

Bijvoorbeeld: grootvader Jean laat een vermogen na van € 100.000 aan zijn enige zoon Marc, die zelf 4 kinderen heeft. Marc heeft dit vermogen niet nodig en verwerpt de nalatenschap van zijn vader Jean. Aan elk van de 4 kleinkinderen zal er € 25.000 toekomen.

Een nadeel aan deze techniek is dat het een ‘alles of niets’-verhaal is. Een erfenis gedeeltelijk verwerpen is niet mogelijk. Omdat een volledige verwerping in de praktijk vaak als te drastisch wordt ervaren, heerst er dan ook vaak enige terughoudendheid om deze techniek toe te passen.

Tot slot levert de verwerping geen belastingvoordeel op: de kleinkinderen moeten evenveel erfbelasting betalen als hun ouder zou betaald hebben moest deze de erfenis niet hebben verworpen. Wel komt het vermogen rechtstreeks bij de kleinkinderen terecht, zodat een overgang met dubbele taxatie vermeden wordt.

Doorgeefschenking

De hervorming van het erfrecht in 2018 heeft het mogelijk gemaakt om als ouder bepaalde goederen uit de nalatenschap door te schenken aan de kinderen en dit op een fiscaalvriendelijke manier (= zgn. doorgeefschenking).

Uw erfenis komt in dit geval toe aan uw kinderen, waarop zij erfbelasting verschuldigd zullen zijn. Vervolgens kunnen zij binnen het jaar het geërfde vermogen onder bepaalde voorwaarden belastingvrij doorschenken aan uw kleinkinderen. Als ouder kunnen zij zelf kiezen welke goederen zij willen doorschenken, dit in tegenstelling tot de techniek van de verwerping waar deze keuzemogelijkheid niet bestaat.