Het tegenvallende aanslagbiljet in de erfbelasting en de notaris (HCGB Advocaten)

Successie & Vermogen | 4 mei 2021

Auteur: Nicolas Geelhand de Merxem (HCGB Advocaten)
Publicatiedatum: 26/04/2021

Wanneer een notaris een aangifte nalatenschap voor rekening van de erfgenamen of legatarissen indient, kan het aanslagbiljet dat na enige tijd door Vlabel wordt toegestuurd, (fors) tegenvallen. De redenen kunnen zeer verscheiden zijn. De vraag rijst wat de notaris dan kan of moet doen.

De Vlaamse Codex Fiscaliteit (VCF) bepaalt dat er binnen een termijn van drie maanden na de derde werkdag die volgt op de verzendingsdatum, vermeld op het aanslagbiljet, een bezwaarschrift kan en moet ingediend worden, indien de notaris van oordeel is dat Vlabel het niet bij het rechte eind heeft (art. 3.5.2.0.1 VCF). De notaris kan dat bezwaarschrift zelf opmaken en indienen voor rekening van de erfgenamen of legatarissen. De VCF schrijft (nog) niet voor binnen welke termijn Vlabel moet antwoorden op het bezwaar (art. 3.5.5.0.1 VCF). Wel kunnen de belastingplichtigen de betwisting voor de rechtbank brengen indien Vlabel nalaat binnen de zes maanden te antwoorden (art. 1385undecies Ger.W.). De VCF voorziet ook in de mogelijkheid gehoord te worden (art. 3.5.8.0.1 VCF). Vlabel past dit in de praktijk letterlijk toe: het personeelslid “hoort” wat de belastingplichtige te zeggen heeft, maar gaat niet in dialoog met de belastingplichtige.

Indien Vlabel het bezwaar niet inwilligt, kunnen en moeten de belastingplichtigen binnen drie maanden te rekenen vanaf de kennisgeving van de beslissing een vordering bij de bevoegde rechtbank instellen (art. 3.5.9.0.1 VCF jo. art. 1385undecies Ger.W.).

De ervaring leert evenwel dat het ook mogelijk is om aan Vlabel te vragen om die beslissing (het niet inwilligen van het bezwaar) te heroverwegen. Bovendien blijkt dat Vlabel soms zelfs bereid is om op die negatieve beslissing terug te komen zodat een gerechtelijke procedure alsnog kan worden vermeden. Uiteraard moeten er dan nieuwe en doorslaggevende argumenten kunnen worden voorgedragen om te slagen in dit opzet.

De notaris kan het opmaken van het bezwaarschrift ook toevertrouwen aan een gespecialiseerd advocatenkantoor. Dit biedt meer garanties dat alle argumenten worden voorgedragen en maximaliseert de kansen dat een gerechtelijke procedure kan vermeden worden.

Indien Vlabel het bezwaar niet inwilligt en niet bereid is om deze beslissing te herzien, zit er niets anders op dan een vordering in te stellen bij de Rechtbank van eerste aanleg Oost-Vlaanderen, afdeling Gent. Alleen deze Rechtbank is bevoegd om kennis te nemen van geschillen over erfbelasting wanneer de erflater een Vlaamse rijksinwoner was. Dit gebeurt bij verzoekschrift. De griffie zendt een kopie van het verzoekschrift naar Vlabel, die een advocaat aanstelt om haar belangen te verdedigen.

Meer en meer wordt dan een advocaat aangesteld die gespecialiseerd is in de materie van de erfbelasting. Men heeft dan te maken met een tegenstander die deskundig is in de materie. Dit biedt echter ook opportuniteiten. Immers, deze gespecialiseerde advocaat kan vaak op een objectieve wijze inschatten of de belastingplichtige het bij het rechte eind heeft of niet. Is hij/zij overtuigd dat de vordering van Vlabel niet haalbaar is, kan hij Vlabel adviseren om de belastingplichtige alsnog, geheel of gedeeltelijk gelijk te geven. In dat geval kan een akkoord gesloten worden waarbij de belastingplichtige volledig of gedeeltelijk gelijk krijgt en waardoor een procedure wordt vermeden. Vlabel heeft er trouwens ook belang bij dat onhaalbare procedures achterwege blijven. Die leiden immers meestal tot een vonnis of arrest dat Vlabel in het ongelijk stelt en dat gepubliceerd wordt. Een akkoordvonnis wordt daarentegen zelden gepubliceerd.

Het besluit is dat het aanbeveling verdient om zo spoedig mogelijk een gespecialiseerd advies in te winnen.
Overigens kan de notaris nooit vroeg genoeg een gespecialiseerd advies inwinnen. Zo is het altijd opportuun om een ontwerp van aangifte van nalatenschap te onderwerpen aan een deskundig advies. Foutieve of ontbrekende vermeldingen in een aangifte van nalatenschap zijn vaak niet meer recht te trekken door middel van een bezwaar en een gerechtelijke procedure. Men denke bij voorbeeld aan het niet opnemen van een bepaalde passiefpost in de aangifte (in principe), het niet aanvragen van een gunsttarief, een vermindering of een vrijstelling, enz.