Einde fiscaal voordeel van het duolegaat: zullen goede doelen legaten in de toekomst weigeren? (Ferenc Ballegeer)

Successie & Vermogen | 17 november 2020

Auteur: Ferenc Ballegeer, advocaat

Publicatiedatum: 03/11/2020

Bij het begin van de nieuwe legislatuur heeft de Vlaamse Regering aangekondigd enkele belangrijke hervormingen te willen doorvoeren in de erfbelasting. Deze ambitie heeft zich ondertussen vertaald in een voorontwerp van decreet.

Afschaffing fiscaal voordeel duolegaat in het Vlaams Gewest

De meest opvallende wijziging is het afschaffen van het fiscaal gunstregime voor het duolegaat. Een duolegaat valt – weinig verrassend – uiteen in twee legaten: doorgaans gaat het om een algemeen legaat aan een goed doel en een bijzonder legaat aan een persoon die onderworpen is aan de hoge tarieven in de erfbelasting (bv. een neef, vriend of buurman). Deze techniek was voordelig omdat aan het goede doel de last werd opgelegd om, naast de eigen erfbelasting, ook de erfbelasting verschuldigd op het andere legaat te betalen. Omdat het goede doel geniet van een lager erfbelasting tarief (i.e. 8,5 procent in het Vlaams Gewest) bleef er voor de andere erfgenaam netto meer over.

De Vlaamse regering hekelde het feit dat het duolegaat werd aangewend als instrument voor vermogensplanning en het altruïstisch element slechts ondergeschikt zou zijn. Het voorontwerp tot decreet schrapt daarom het vermelde fiscale voordeel in geval van een duolegaat.

De gewijzigde berekeningswijze heeft tot gevolg dat de erfbelasting die het goede doel verschuldigd is groter is dan het ontvangen legaat waardoor het goede doel het legaat naar alle waarschijnlijkheid niet zal aanvaarden.

Belastingvrij schenken aan goede doelen

Om het verwachte inkomstenverlies voor goede doelen te compenseren, bepaalt het voorontwerp dat schenkingen en legaten aan goede doelen niet langer belast worden. Deze vrijstelling moet mensen stimuleren om belastingvrij te schenken aan goede doelen.

Hierbij is het belangrijk te weten dat private stichtingen uitgesloten zijn van deze vrijstelling en dus onderworpen blijven aan schenk- en erfbelasting van respectievelijk 5,5 % en 8,5 %.

Vriendenerfenis

Ook voor verdere familieleden en vrienden van een erflater -met fiscale woonplaats in het Vlaams Gewest- heeft het afschaffen van het fiscaal voordeel van het duolegaat een grote impact. Legaten aan verre verwanten of met wie geen verwantschap bestaat, zijn immers onderworpen aan hoge tarieven. Daardoor kan men ontmoedigd worden om deze personen in het testament op te nemen.

Introductie van de ‘best friends tax’

Om hieraan tegemoet te komen introduceert het voorontwerp een ‘best friends tax’. Hierdoor kunnen verre verwanten of vrienden tot €15.000 erven aan een laag vast tarief van 3 %.
Dit betekent concreet dat op een erfenis tot €15.000 slechts €450 erfbelasting moet worden betaald. Dit is een besparing van €3.300 in vergelijking met de eerdere regeling (tarief à 25%).
Het regime van de vriendenerfenis is niet exclusief voorbehouden voor vrienden maar staat ook open voor een broer, zus of ver familielid.

De vriendenerfenis moet opgenomen zijn in een notarieel testament. Dat is een hele harde eis. Dat betekent dat het verlaagde tarief niet geldt wanneer de erflater een eigenhandig testament nalaat, zelfs als dit testament geregistreerd is.

Hervormingen in werking vanaf 1 juli 2021

De hervormingen in de erfbelasting gelden voor nalatenschappen die openvallen na 1 juli 2021. Dit betekent dat het fiscaal voordeel van een duo-legaat niet meer van toepassing is voor overlijdens na deze datum, zelfs indien het duolegaat is opgenomen in een testament dat voor deze datum is opgemaakt.