Gevolgen van de nieuwe B2B wet op de bank- en verzekeringssector. Onrechtmatige bedingen in B2B overeenkomsten (Seeds of Law)

Auteurs: Sara Ataei, Toon Rummens en Steve Griess (Seeds of Law)

Publicatiedatum: 11/03/2021

Daar de nieuwe B2B wetgeving van toepassing is op alle soorten overeenkomsten tussen ondernemingen, ontkomen ook de bank- en verzekeringsovereenkomsten hier niet aan. De B2B wet voorziet evenwel in een uitzondering voor financiële diensten.

In dit onderdeel van onze praktische gids zetten we op een rijtje wat de gevolgen zijn van de B2B wet op de ondernemingen in de bank- en verzekeringssector. 

U zal merken dat de B2B wet hoe dan ook een impact heeft op deze sector en dat bijgevolg ook daar een doorlichting van de standaardclausules aangewezen is.  

1. Waar gaat het over?

Wanneer we spreken over de bank- en verzekeringssector, hebben we het over financiële spelers in de brede zin van het woord. Denk maar aan kredietinstellingen,  beleggingsondernemingen, verzekeringsmaatschappijen en zo meer.  

Dat de nieuwe B2B wet een aanzienlijke invloed heeft op de contractuele betrekkingen tussen ondernemingen en de beslechting van handelsgeschillen is ondertussen duidelijk. Een analyse van de gevolgen van de regulering van onrechtmatige bedingen voor ondernemingen in de bank- en verzekeringssector is daarom van fundamenteel belang.  

Vervolgens bespreken we de gevolgen van de nieuwe B2B wet op een breed scala van actoren in de bank- en verzekeringssector. We staan eerst en vooral stil bij de opmerkelijke uitsluiting van de financiële diensten in de nieuwe B2B wet, waarna we een blik werpen op enkele standaardclausules in de algemene bank- en verzekeringsvoorwaarden die mogelijk in het vizier zullen komen van de B2B wet en een herziening verdienen.    

2. De ‘financiële diensten’ zijn uitgesloten uit de B2B wet

De nieuwe B2B wet heeft een bijzonder ruim toepassingsgebied. Toch geldt er een uitzondering voor twee categorieën van overeenkomsten, met name voor de financiële diensten en de overheidsopdrachten.  

De B2B wet die de overeenkomsten tussen ondernemingen betreft, vermeldt expliciet dat de financiële diensten buiten het toepassingsgebied van de wet vallen. Toch verdient deze uitsluiting extra aandacht aangezien deze aanleiding kan geven tot onduidelijkheid en verwarring.  

We constateren immers dat ondernemingen in de bank- en verzekeringssector vernieuwingen, die de B2B wet introduceerde op het vlak van het verbod op onrechtmatige bedingen, niet volledig kunnen negeren. 

De reden daartoe is vooreerst dat de B2B wet ook bepaalt dat ze bij Koninklijk Besluit (KB) uitgebreid kan worden tot de financiële diensten, zodat de B2B wet in de toekomst mogelijk wel van toepassing wordt op de financiële sector.  

Het is namelijk zo dat het initieel niet de bedoeling was om de twee bovengenoemde sectoren uit te sluiten, maar wel om rekening te houden met hun specificiteit. De uitzondering van financiële diensten is er gekomen omwille van “de complexiteit en de eigenheid van financiële diensten en het bij uitstek internationale karakter van financiële transacties”. Vandaar dat het advies van de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) en de Nationale Bank van België (NNB) moet worden ingewonnen vooraleer bij KB bepaalde bepalingen van toepassing kunnen worden verklaard. 

Daarbovenop mogen we niet uit het oog verliezen dat de bedrijven uit de bank- en verzekeringswereld ook heel wat producten en diensten aanbieden die niet als financiële dienst kunnen aangemerkt worden. Deze producten en diensten komen dan wel in het vizier van de B2B wetgeving.

3. Hoe ver reikt deze uitsluiting?

Het is cruciaal om stil te staan bij de reikwijdte en de contouren van de uitsluiting van de financiële diensten. 

3.1 Enkel voor wat betreft de onrechtmatige bedingen in de overeenkomsten tussen ondernemingen

Hoewel we de twee andere verboden van de nieuwe B2B wet, namelijk het verbod op oneerlijke B2B marktpraktijken en het verbod op misbruik van economische afhankelijkheid, niet bespreken in deze praktische gids, is het toch nodig aan te kaarten dat financiële diensten wél onder deze twee verboden vallen. 

De uitsluiting heeft alleen betrekking op de bepalingen van de B2B wet inzake overeenkomsten tussen ondernemingen, dat wil zeggen met betrekking tot onrechtmatige B2B clausules die zijn opgenomen in het Wetboek van Economisch recht (verder WER). 

Financiële diensten en dus ook de bank- en verzekeringssector vallen wel onder het verbod van misbruik van economische onafhankelijkheid en oneerlijke marktpraktijken.

3.2 Wat zijn financiële diensten en wat heeft dit te betekenen voor deze uitsluiting?

Het WER omschrijft een ‘financiële dienst’ als volgt: “Iedere dienst van bancaire aard of op het gebied van kredietverstrekking, verzekering, individuele pensioenen, beleggingen en betalingen”. 

Uit de definitie kan afgeleid worden dat het om een relatief ruime definitie gaat die met name alle financiële producten omvat in de zin van de wet betreffende het toezicht op de financiële sector en de financiële diensten.  

Toch zullen niet alle overeenkomsten die worden afgesloten met een bank of financiële instelling onder de uitsluiting vallen. 

We geven u enkele voorbeelden van overeenkomsten die niet onder de definitie van ‘financiële diensten’ vallen en alsnog onderworpen zijn aan de B2B wet: 

• Overeenkomsten die strekken tot zekerheid van een krediet (hypotheekovereenkomst of borgstelling);
• Distributieovereenkomsten die bank- en verzekeringsmaatschappijen sluiten met agenten of makelaars.

3.3 De uitsluiting van de toepassing van de B2B wet betreft de financiële diensten en niet rechtstreeks de bank- en verzekeringssector

Het gevolg daarvan is enerzijds dat de B2B wet van toepassing is op de goederen en diensten die de bank- en verzekeringssector levert die niet van financiële aard zijn. En anderzijds zijn ook de financiële diensten van bedrijven buiten de bank- en verzekeringssector uitgesloten van de toepassing van de B2B wet.

3.3.1 De B2B wet is wel van toepassing op niet-financiële goederen en diensten in de bank- en verzekeringssector

De B2B wet is wel van toepassing op de niet-financiële goederen en diensten van de bank- en verzekeringssector, maar niet op hun financiële diensten.

Ingeval onrechtmatige bedingen opgelegd worden voor de levering van niet-financiële goederen of diensten, kan men zich dus wel beroepen op de bescherming van de wet, ook als dat gebeurt in de bank- en verzekeringssector. Het is niet omdat financiële actoren vaak gezien worden als de sterkere partij in contractuele relaties, dat zulks altijd het geval is. Sommige dienstverleners met een quasi-monopoliepositie kunnen hun tegenpartij – in dit geval een financiële actor – onredelijke contractuele voorwaarden opleggen.  

Het is voor de bank- en verzekeringssector dus belangrijk aandacht te besteden aan de clausules die aan of door professionele klanten worden opgelegd wanneer deze sectoren hun niet-financiële goederen en diensten aanbieden.In dat geval is de B2B wet in zijn geheel van toepassing op de contractuele relaties tussen de actoren in de financiële wereld en hun cliënten.

Het praktisch gevolg hiervan is dat het ook in de bank- en verzekeringssector aangewezen is de algemene voorwaarden van de standaardovereenkomsten te herzien voor de gevallen waarin deze wel in het vizier kunnen komen van de B2B.

3.3.2 De B2B wet ook niet van toepassing op de financiële diensten buiten de bank- en verzekeringssector

Tot slot kunnen we ons de vraag stellen of de wet van toepassing is op overeenkomsten betreffende financiële diensten die worden gesloten door ondernemingen die niet tot de bank- en verzekeringssector behoren.  

We denken hierbij bijvoorbeeld aan een lening tussen twee ondernemingen die actief zijn in de detailhandel, en dus niet in de bank- en verzekeringssector. Valt zulke overeenkomst buiten het toepassingsgebied van de nieuwe B2B wetgeving inzake onrechtmatige bedingen?

Indien we de letter van de wet lezen, kunnen we constateren dat dergelijke overeenkomsten niet expliciet uitgesloten worden en dus ook buiten het toepassingsgebied van de B2B wet vallen.

4. Enkele standaardclausules in algemene bank- en verzekeringsvoorwaarden die een herziening verdienen 

Hoewel de B2B wet niet van toepassing is op de financiële diensten, hebben we reeds uitgelegd dat bij KB bepaald kan worden dat de financiële diensten toch onder het toepassingsgebied vallen. Vandaar dat het ons interessant leek om hierop te anticiperen en enkele standaardclausules uit de bank- en verzekeringssector uit te lichten die mogelijk onder de toepassing van de B2B wet vallen.   

Ondernemingen moeten rekening houden met de gevolgen van de B2B wet op hun bank- en verzekeringscontracten om problemen in de toekomst te vermijden.  

Het is dan ook belangrijk dat standaardclausules in de bank- en verzekeringscontracten die een “kennelijk onevenwicht tussen de rechten en plichten” van de verschillende ondernemingen scheppen, herzien worden indien zij het risico lopen als onrechtmatig gekwalificeerd te worden.  

Hierna sommen we enkele standaardclausules op die onder het verbod van de nieuwe B2B-wet zouden kunnen vallen, op voorwaarde dat de nieuwe B2B regels bij KB worden uitgebreid tot de financiële diensten.  

Het gaat om de volgende clausules: 

• De clausule inzake de afstand van verhaal in een verzekeringspolis, namelijk een clausule waarbij een partij afziet van haar recht om de geleden schade terug te vorderen van de persoon die aansprakelijk is;
• De clausule waarbij aan een van de partijen het recht wordt verleend op eenzijdige wijze de tariefvoorwaarden te wijzigen;
• De verklarings- en erkenningsclausule waarbij verklaard wordt dat beide partijen kennis genomen hebben van alle algemene voorwaarden terwijl dat niet steeds het geval is;
• Clausules waarbij de bewijslast op de schouders van een van de partijen wordt gelegd;
• De clausule waarbij een kredietverlener de bevoegdheid krijgt om beslag te leggen op de deposito’s van de persoon waarmee hij een lening afsluit (verrekeningsclausule). 

Hou er dus rekening mee dat het in de (nabije) toekomst mogelijk nodig zal zijn om bovengenoemde standaardclausules door te (laten) lichten en desgevallend aan te passen aan de B2B wet.  

5. Conclusie 

De uitsluiting van de financiële diensten in het kader van de onrechtmatige bedingen in B2B overeenkomst kan voor verwarring zorgen aangezien de regeling mogelijk van tijdelijk aard is.

De uitsluiting van de financiële diensten is niet een algemene uitsluiting van de bank- en verzekeringssector maar enkel van financiële diensten. 

Dit zorgt ervoor dat de bank- en verzekeringssector niet geheel onderuit kan aan de nieuwe B2B-regeling. Zij zullen zich noodzakelijkerwijs moeten aanpassen en hun algemene voorwaarden actualiseren, zelfs voordat er een specifieke regeling wordt ingevoerd voor de financiële diensten. 

Maar ook heeft dit als gevolg dat ook de financiële diensten buiten de bank- en verzekeringssector uitgesloten zijn van de toepassing van de B2B wetgeving. Voor hen geldt dezelfde raadgeving.

Tot slot is het duidelijk dat het ook voor de bank- en verzekeringssector aangewezen is om de standaardclausules die mogelijk als onrechtmatig kunnen worden beschouwd door te (laten) lichten en desgevallend aan te passen aan de B2B wet. 

Lees hier het originele artikel